کمپوست چیست؟ چه فوایدی دارد؟

کمپوست ترکیبی از موادی است که به عنوان کود گیاهی و به هدف بهبود خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک استفاده می‌شود.

کمپوست انواع مختلفی دارد که معمولاً از تجزیه پسماند غذایی و گیاهی، بازیافت مواد آلی و کود دامی تهیه می‌شود.

قبل از تعریف کمپوست لازم است تا سازوکار طبیعت و رفتار آن را برای شما شرح دهیم:

اکثر مواد غذایی‌ای که ما مصرف می‌کنیم از دل خاک رشد کرده و بیرون آمده‌اند. این مواد قابلیت این را دارند تا به صورت کامل نیز به طبیعت بازگردند و تجزیه شوند، اگر و فقط اگر شرایط برای بازگردانی آن‌ها فراهم شود.

زمانی که ما ضایعات مواد غذایی را در سطل‌های زباله خانگی نگه‌داری می‌کنیم و آن‌ها را با انواع دیگر پسماند، مانند پسماند خشک یا پسماندهای بهداشتی و عفونی مخلوط می‌نماییم؛ یا در زمانی که این زباله‌ها به وسیله پیمانکاران شهرداری‌ها جمع‌آوری شده و در جایی دیگر دفن یا سوازنده می‌شوند؛ عملا فرصت بازگردانی به طبیعت را از آن‌ها سلب کرده‌ایم. پسماند تر قابلیت این را دارد تا به صورت 100% تجزیه و به کمپوست تبدیل شود. اما کمپوست چیست؟

کمپوست فرآیند طبیعیِ تجزیه و بازگردانی مواد به طبیعت است؛ مواد آلی مانند برگ‌ها و ضایعات مواد غذایی و... می‌توانند به یک اصلاح‌کننده باارزش تبدیل شوند و می‌توانند خاک را غنی و در سرعت و کیفیت رشد گیاهان بسیار موثر باشند. باید توجه داشته باشیم در طبیعت، هر‌چیزی که رشد می‌کند در نهایت تجزیه می‌شود و دوباره به طبیعت باز‌ می‌گردد.

کمپوست‌سازی، فراهم‌کردن محیطی ایده‌آل برای باکتری‌ها، قارچ‌ها و دیگر موجودات (مانند کرم‌ها، حشرات خروس و ...) تجزیه‌کننده مواد آلی است.  مواد تجزیه شده حاصل که اغلب شبیه خاک حاصل‌خیز باغچه می‌شود، کمپوست نامیده می‌شود. کمپوستی که کشاورزان از آن به عنوان طلای سیاه یاد می‌کنند سرشار از مواد مغذی است و می‌تواند برای باغبانی، کشاورزی شهری و روستایی استفاده شود. ماده‌ای تیره، شکننده و با بوی خاک.

میکروارگانیسم‌ها از مواد اضافه شده به توده کمپوست در طول فرآیند کمپوست تغذیه می‌کنند. آن‌ها از کربن و نیتروژن برای رشد و تولید مثل، از آب برای هضم مواد و از اکسیژن برای تنفس استفاده می‌کنند.

شما می توانید در خانه با استفاده از ضایعات غذای آشپزخانه و برگ‌های خشک و مواد چوبی حیاط خود کمپوست درست کنید.

مزایای کمپوست:

1. جریان تولید زباله را کاهش می‌دهد.

کمپوست‌کردن یک راه عالی برای فرآوری و بازگردانی زباله‌های آلی است که در خانه تولید می‌کنیم. ضایعات غذا (آشپزخانه) و ضایعات باغی بیش از 51 درصد از زباله تولیدی خانواده‌ها را تشکیل می‌دهند. زباله‌هایی که آن‌ها را دور می‌ریزیم.

ضایعات مواد غذایی نه تنها بار قابل توجهی بر محیط زیست وارد می‌کند، بلکه پردازش آن برای شهروندان و مدیریت شهری بسیار پرهزینه است. متوسط هزینه دفن زباله‌های شهری در محل دفن زباله‌ها در ایران 950 تومان به ازای هر‌کیلو زباله عادی است شهری مانند شهر تهران روزانه 5.500 تن زباله و شهر اصفهان روزانه 1.100 تن زباله تولید می‌کنند هزینه مدیریت زباله برای شهر تهران روزانه بیش از 5 میلیارد و برای اصفهان بیش از 1 میلیارد تومان است، هزینه‌ای پنهان که شهروندان به صورت سالیانه عوارض آن را به صورت ریالی پرداخت می‌کنند؛ اما مضرات زباله فقط به هزینه ریالی آن محدود نمی‌شود، همان‌طور که می‌دانید مدیریت متمرکز پسماند و زباله در سال‌های اخیر مشکلات بسیاری را برای شهرها و محیط زیست کشور به دنبال داشته است. با توجه به سرانه تولید زباله در ایران که به ازای هر‌نفر 730 گرم است،‌ گفتنی است،‌ مردم کشورمان روزانه حدود 80 هزار تن زباله تولید می‌کنند.

تبدیل پسماند به کمپوست این امکان را به ما می‌دهد تا بتوانیم، حجم قابل توجهی از تولید زباله را کاهش دهیم.

2. کاهش انتشار متان از محل‌های دفن زباله

به طور معمول هنگامی که مواد آلی تجزیه می‌شوند، تحت تجزیه هوازی قرار می‌گیرند، به این معنی که توسط میکروارگانیسم‌هایی که به اکسیژن نیاز دارند تجزیه می‌شوند. وقتی زباله‌های قابل کمپوست به محل دفن زباله می‌روند، در زیر مقادیر انبوه زباله‌های دیگر دفن می‌شوند و جریان منظم اکسیژن را برای تجزیه‌کننده‌ها قطع می‌کنند. پسماند پس از آن در نهایت تحت تجزیه بی‌هوازی قرار می‌گیرد و توسط ارگانیسم‌هایی که می‌توانند بدون اکسیژن جریان آزاد زندگی کنند، تجزیه می‌شوند. در طی تجزیه بی‌هوازی، بیوگاز به عنوان یک محصول جانبی ایجاد می‌شود. این بیوگاز تقریباً 50 درصد متان و 50 درصد دی‌اکسید‌کربن است که هر دو گازهای گلخانه‌ای قوی هستند و متان 28 تا 36 برابر موثرتر از CO2 در به دام انداختن گرما در جو طی یک قرن است. محل‌های دفن زباله سومین منبع بزرگ انتشار متان تولید شده توسط انسان در بسیاری از کشورها هستند.

برای آشنایی با تاثیرات گرم شدن زمین و تغییر اقلیم و نتایج آن شما می‌توانید به بخش تغییرات اقلیمی مراجعه نمایید.

3. سلامت خاک را بهبود می‌بخشد و فرسایش را کاهش می‌دهد.

کمپوست یک ابزار ضروری برای بهبود سیستم‌های کشاورزی در مقیاس بزرگ است. کمپوست حاوی سه ماده مغذی اولیه مورد نیاز محصولات باغی است: نیتروژن، فسفر و پتاسیم. همچنین حاوی عناصر ضروری دیگر مانند کلسیم، منیزیم، آهن و روی است. به جای تکیه بر کودهای مصنوعی حاوی مواد شیمیایی مضر، کمپوست یک جایگزین ارگانیک است که به اصلاح خاک کمک می‌کند. تحقیقات مستمر توانایی کمپوست را در افزایش ظرفیت نگهداری آب، بهره‌وری و انعطاف‌پذیری خاک اثبات کرده‌اند.

4. در مصرف آب صرفه جویی می‌کند.

کشاورزی یکی از مصرف‌کنندگان عمده آب در همه جای جهان است و تقریباً 80 درصد از منابع آب شیرین کشورها را به خود اختصاص می‌دهد. سیستم‌های آبیاری موثر هستند اما مدیریت آن برای کشاورزان گران و زمان‌بر است. علاوه بر این، دستیابی به آب در سراسر کشور به طور فزاینده‌ای دشوار می‌شود.

تحقیقات نشان داده است که ظرفیت نگهداری آب خاک با افزودن مواد آلی افزایش می‌یابد. در واقع، هر 1 درصد افزایش در مواد آلی به خاک کمک می‌کند 20000 گالن آب بیشتری در هر‌هکتار نگه دارد. با استفاده از کمپوست برای پرورش خاک سالم، کشاورزان مجبور به استفاده از آب زیادی نیستند و همچنان می‌توانند عملکرد بالاتری در مقایسه با کشاورزی با خاک فرسایش‌یافته و فقیر داشته باشند.

5. تولید پسماند را در مقیاس فردی کاهش می‌دهد.

مصرف‌کنندگان، مسئول مقدار سرسام‌آور هدر رفتن مواد غذایی هستند. یک خانواده ایرانی چهار نفره به طور متوسط سالانه 284 کیلوگرم غذا را دور می‌ریزد؛ از این مقدار غذای دورریز ۳۰‌ درصد مربوط به گندم و نان، ۲۵‌درصد آن مربوط به میوه و سبزی، ‌۱۰‌ درصد مربوط به برنج و ۱۵‌درصد آن مربوط به روغن است.

بهترین راه برای کاهش اثرات ضایعات مواد غذایی در وهله اول جلوگیری از وقوع ضایعات است، مصرف‌کنندگان در مورد نحوه خرید، تهیه و نگهداری مواد غذایی برای به حداقل رساندن ضایعات کار باید مورد آموزش قرار بگیرند. با این حال، حتی اگر هر‌کاری که ممکن است برای کاهش ضایعات مواد غذایی انجام دهیم، همچنان ضایعات غذایی وجود خواهد داشت که قابل مصرف نیستند (مثلاً پوست موز). کمپوست کردن راهی عالی برای بازیافت آن زباله‌ها به جای انداختن آن‌ها در سطل زباله است.

6. نگاه ما را به طبیعت تغییر می‌دهد.

به وسیله کمپوست‌سازی و درجریان ایجاد کمپوست، انسان با زباله و فرآیند تولید و تغییر آشنا می‌شود؛ انسان در می‌یابد که همین ضایعات و زباله‌هایی که تا دیروز به چشم یک آشغال و چیزی اضافه به آن‌ها نگاه می‌کرد، چه اندازه می‌توانند برای کشاورزی و باغبانی مفید و موثر باشند و می‌توانند زیستگاهی برای میلیاردها میکروارگانیسم و ریزمغذی، باکتری و قارچ‌ها باشند. یقینا انسانی که مسئولیت زباله خود را به عهده می‌گیرد و اینگونه با محیط زیست و محیط اطرافش ارتباط برقرار می‌کند به سایر انسان‌ها نگاه متفاوتی دارد. این انسان مصرف‌کننده صرف نیست، بلکه مولد است. منقطع‌کننده چرخه حیات نیست، بلکه تکمیل‌کننده آن است.

 جمع بندی:

در پایان باید گفت، تولید کمپوست درخانه یک علم دقیق نیست که دستورالعمل مشخص و دقیقی داشته باشد. یافتن بهترین راه برای کمپوست‌کردن در محیط خود به زمان و تجربه نیاز دارد. از آنجایی که این یک فرآیند بیولوژیکی است، نتایج ممکن است هر‌بار که آن را امتحان می‌کنید متفاوت باشد، حتی اگر روش خود را اصلاً تغییر ندهید. از اینکه با سطل‌های زباله، نسبت قهوه‌ای به سبز یا دفعات هوادهی یا آب‌دادن به توده‌هایتان نترسید. به یاد داشته باشید، پوسیدگی اتفاق می‌افتد! توده کمپوست شما در نهایت بدون توجه به هر‌چیزی شکسته می‌شود. هر چه زمان بیشتری را با آن بگذرانید، بیشتر یاد خواهید گرفت.

در ادامه به چگونگی ساخت کمپوست خواهیم پرداخت