به طور کلی آلودگی هوا، ناشی از ترکیب مختلفی از عوامل و آلاینده‌ها است که به هوا افزوده می‌شوند. عوامل مختلفی در آلودگی هوا نقش ایفا می‌کنند و تأثیرات مختلفی بر سلامت انسان و محیط زیست دارند.
عوامل مؤثر در آلودگی هوا عبارتند از:
1.گازهای گلخانه‌ای
این گازها شامل دی‌اکسید کربن(CO2)، متان(CH4)، و اکسید نیتروژن (N2O) می‌شوند. انباشت این گازها در جو زمین منجر به افزایش گرما و تغییرات اقلیمی شده‌است. CO2 از منابع اصلی این گازها است و از سوخت‌های فسیلی و احتراق چوب، منتشر می‌شود. متان به طور اصلی از فعالیت‌های زراعی و دامپروری نشأت می‌گیرد.
2.ذرات معلق
ذرات معلق عبارتند از ذرات میکروسکوپی و غباری که در هوا پخش می‌شوند. این ذرات شامل ذرات معدنی، میکروسکوپیک و مواد آلی می‌شوند. این ذرات می‌توانند به سلامتی تنفسی آسیب بزنند و به ویژه برای افراد با مشکلات تنفسی یا بیماری‌های قلبی خطرناک باشند.
3.اکسیدهای نیتروژنی
این اکسیدها شامل اکسید نیتروژن (NO) و دی‌اکسید نیتروژن (NO2) هستند. آنها معمولاً به عنوان اکسیدهای نیتروژنی (NOx) معروفند و از احتراق سوخت‌ها و فعالیت‌های صنعتی نشأت می‌گیرند. NOx به شکل آلاینده‌های هوا در شهرها شناخته می‌شوند و به ایجاد اسموگ (ترکیبی از مواد معلق و اکسیدهای نیتروژنی) و مشکلات تنفسی منجر می‌شود.
4.مواد آلی
این مواد شامل هیدروکربن‌ها (مانند بنزن) و ترکیبات آلی متشکل از کربن و هیدروژن می‌شوند. آنها معمولاً از فعالیت‌های صنعتی و احتراق سوخت‌ها منشأ گرفته و به عنوان آلاینده‌های آلی شناخته می‌شوند. بنزن به عنوان یک ماده سرطان‌زا شناخته می‌شود.
5.سرب و مواد سنگین دیگر
سرب، جیوه و مواد سنگین دیگر معمولاً از منابع صنعتی و خودروها منتشر شده، که این مواد می‌توانند به سمیت مواد شیمیایی و به قلیان‌ها و نوروتوکسین‌ها تبدیل شوند و با ایجاد آلودگی هوا به سلامتی انسان و محیط زیست آسیب بزنند.
6.آلاینده‌های هوازی
مواد آلی مانند تولوئن و زیلن از فعالیت‌های صنعتی، شهری و خودروها نشأت می‌گیرند. این مواد تحت تأثیر نور خورشید به اکسیدهای نیتروژنی تبدیل می‌شوند و می‌توانند به شکل اسموگ در آلودگی هوا موثر باشند.
7.ترکیبات گوگردی
ترکیباتی مانند دی‌اکسید گوگرد (SO2) و سولفات‌ها از منابع صنعتی و احتراق سوخت‌ها نشأت گرفته، که SO2 می‌تواند در ایجاد مشکلات تنفسی موثر باشد.
8.ترکیبات هوایی خاص
این ترکیبات از فعالیت‌های مختلف صنعتی یا زیستی انتشار می‌یابند.
آلودگی هوا یک مسئله مهم برای سلامت انسان و محیط زیست است. اثرات آلودگی شامل افزایش مرگ و میر، بیماری‌های تنفسی و قلبی، کاهش کیفیت زندگی، و تأثیرات بر تغییرات اقلیمی می‌شود.
به منظور کاهش آلودگی هوا، باید از انرژی‌های پاک‌تر و پیشرفته‌تری استفاده نمود، ترافیک پایدار را ترویج داد، انباشت گازهای گلخانه‌ای را کاهش داد، و تدابیری مانند کنترل انباشت NOx و SO2 را اتخاذ کرد. همچنین، استفاده از حمل و نقل عمومی، کاشت درختان برای تصفیه هوایی تمیزتر، و توصیه مردم به مسائل مربوط به آلودگی هوا نیز می‌تواند مفید باشد.
