افزایش ۲۲ درصدی بارش‌ها؛ چالش‌های ذخیره‌سازی آب در ایران!

خبرگزاری صدا و سیما: به گزارش پژوهشکده آب و آبخیزداری، بارش‌های امسال ۲۲ درصد بیشتر از سال گذشته بوده است و این افزایش بارش‌ها، حدود ۴۰۰ میلیارد متر مکعب آب به فلات ایران هدیه داده است. طبق اعلام منابع رسمی، میزان بارندگی امسال به ۲۳۵ میلی‌متر رسیده که ۷۰ میلیارد متر مکعب بیشتر از سال گذشته است. از این مقدار، تنها ۲۴.۹ میلیارد متر مکعب آب، توانسته در پشت سدها ذخیره شود.

براساس گزارش هواشناسی، حدود ۷۰ درصد از این بارش‌ها تبخیر شده‌اند. به عنوان مثال، اگر آب پشت سد به ارتفاع ۱۰ متر باشد، تقریباً ۳ متر آن در اثر تبخیر از بین می‌رود. همچنین به‌طور متوسط سالانه ۵ میلیارد متر مکعب از ذخایر آبی پشت سدها تبخیر می‌شوند. از سوی دیگر، ۵ درصد از بارش‌ها به دلیل نفوذناپذیری خاک برخی از مناطق ایران به زمین جذب نمی‌شود. همچنین، ۱۹ میلیارد متر مکعب آب از مرزهای کشور خارج می‌شود و تنها ۱۲ میلیارد متر مکعب از این آب‌ها تحت مدیریت قرار می‌گیرد.

ایران دارای ۷۴ میلیون هکتار حوضه آبخیزداری مرزی و ساحلی است. از این مقدار، تاکنون ۱۸ میلیون هکتار تحت پروژه‌های آبخیزداری قرار گرفته، ۶ میلیون هکتار در دست مطالعه است، و ۵۰ میلیون هکتار باقی‌مانده هنوز برای آبخیزداری برنامه‌ریزی نشده است. بر اساس گزارش‌ها، با بهره‌گیری از روش‌های نوین آبخیزداری می‌توان تا ۷۰ درصد بارش‌ها و منابع آبی را به‌طور موثرتری مدیریت کرد. این رویکرد می‌تواند نقش بسزایی در کاهش تبخیر و هدررفت منابع آبی و همچنین در افزایش بهره‌وری و ذخیره‌سازی آب ایفا کند.

روش آبخیزداری چست؟

آبخیزداری به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که با هدف مدیریت و حفاظت از منابع آب و خاک در یک حوضه آبخیز انجام می‌شود. این روش به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک اهمیت زیادی دارد و می‌تواند به مدیریت بهینه منابع آبی کمک کند. در ادامه، برخی از نکات کلیدی درباره روش آبخیزداری و نقش آن در مدیریت آب آورده شده است:

1. جمع‌آوری و ذخیره‌سازی آب: آبخیزداری شامل تکنیک‌هایی است که به جمع‌آوری آب باران و جاری شدن آن به سمت ذخایر آبی مانند چاه‌ها، قنات‌ها و مخازن کمک می‌کند. این کار می‌تواند از هدر رفت آب و تبخیر آن جلوگیری کند.

2. کنترل سیلاب‌ها: با اجرای پروژه‌های آبخیزداری، می‌توان جریان آب را کنترل کرد و از ایجاد سیلاب‌های مخرب جلوگیری نمود. این کار باعث حفاظت از زمین‌های کشاورزی و زیرساخت‌ها می‌شود.

3. بهبود کیفیت خاک: اقدامات آبخیزداری، مانند ایجاد بندهای خاکی و کاشت گیاهان پوششی، می‌تواند به بهبود کیفیت خاک و جلوگیری از فرسایش آن کمک کند.

4. مدیریت منابع طبیعی: آبخیزداری به مدیریت منابع طبیعی در یک حوضه آبخیز کمک می‌کند و با استفاده از روش‌های نوین می‌توان تا ۷۰ درصد از بارش‌ها و منابع آبی را به‌طور مؤثری مدیریت کرد.

5. حفظ تنوع زیستی: با ایجاد و حفظ اکوسیستم‌های طبیعی در حوضه‌های آبخیز، می‌توان تنوع زیستی را افزایش داد و از تخریب زیستگاه‌ها جلوگیری کرد.

نحوه ساخت حوض‌های آبخیزداری:

• ساخت بندهای خاکی: ایجاد موانع فیزیکی برای کاهش سرعت جریان آب و افزایش نفوذپذیری آب به خاک.

• ایجاد حوضچه‌های ذخیره‌سازی: ساخت حوضچه‌هایی برای جمع‌آوری و ذخیره آب باران و جاری.

• کاشت درختان و گیاهان پوششی: افزایش پوشش گیاهی برای جلوگیری از فرسایش خاک و بهبود جذب آب.

• خاک‌ورزی مناسب: استفاده از روش‌های کشاورزی کم‌خطر و مناسب برای جلوگیری از فرسایش و بهبود کیفیت خاک.